“ดอกดาวเรือง” เหลืองสวย สรรพคุณเป็น “สมุนไพร” บอกลา “ปัญหาสายตา”

"คอลัมน์หมอยาไทย" โดย เบญจวรรณ หมายมั่น แพทย์แผนไทยประยุกต์ ครั้งนี้ขอนำเสนอ  “ดาวเรือง” ( Tagetes erecta L.) ซึ่งอยู่ในวงศ์ ASTERACEAE (COMPOSITAE) เป็นไม้ล้มลุกที่ปลูกไว้ประดับกันตามบ้านเรือน และสถานที่ต่างๆ

นับเป็นดอกไม้ที่คนไทยคุ้นเคยกันดี เพราะเป็นดอกไม้มงคล และยังเป็นดอกไม้ประจำพระองค์ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช รัชกาลที่ 9 ด้วยทรงพระราชสมภพวันจันทร์ สีประจำพระองค์ จึงเป็นสีเหลือง

"ดาวเรือง" มีถิ่นกำเนิดอยู่ในอเมริกา ถูกนำเข้ามาเมืองไทยตั้งแต่เมื่อไหร่ไม่มีใครทราบได้ แต่น่าจะนานมาแล้วเพราะสมัยปู่ย่าตายายก็เห็นมีอยู่แล้ว  เชื่อว่าส่วนใหญ่ไม่เคยรู้มาก่อนว่าเป็นยาสมุนไพรได้ด้วย

แต่มีข้อมูลที่อ้างอิงมากจากตำรายาจีนว่า ดอกและราก มีรสขม เผ็ดเล็กน้อย ใช้ขับลม ดับพิษร้อนในตับ แก้วิงเวียนศีรษะ ตาบวม ตาเจ็บ ไอเรื้อรัง หลอดลมอักเสบ ขับเสมหะ แก้คอและปากอักเสบ แก้คางทูม

ปัจจุบันมีข้อมูลการวิจัยทางวิทยาศาสตร์พบว่า ดาวเรืองมีสารลูทีน ( lutein ) ที่ช่วยปกป้องสายตา ในตลาดต่างประเทศมีสารสกัดจากดาวเรืองและชาดาวเรืองจำหน่ายเป็นผลิตภัณฑ์เสริมอาหารบำรุงสายตา ซึ่งตรงกับการใช้จริงของ "หมอยาพื้นบ้าน"

สารลูทีน และซีแซนทีน ( zeaxanthin ) เป็นสารสีเหลืองที่มีอยู่มากบริเวณจุดโฟกัสของจอประสาทตา เชื่อว่าสารทั้งสองช่วยดูดซับแสงสีฟ้าและแสงยูวีซึ่งมีพลังงานสูง และ เป็นสารต้านออกซิเดชันช่วยป้องกันเซลล์รับแสงของตาไม่ให้ได้รับอันตรายจากอนุมูลอิสระ

จากงานวิจัยพบว่า ผู้ที่มีสารลูทีนและซีแซนทีนสะสมอยู่ที่จอประสาทตามาก จะมีความเสี่ยงต่ำที่จะเกิดต้อกระจกและโรคจอประสาทตาเสื่อม ( Age-related macular degeneration : AMD ) ที่มีสาเหตุมาจากอายุที่เพิ่มขึ้น

การกินใช้ ให้นำดอกดาวเรืองไปปรุงให้สุกก่อนบริโภคจะช่วยเพิ่มการออกฤทธิ์ของลูทีน โดยการนำกลีบดอกดาวเรืองมาต้มกิน หรือ ชงกินกับน้ำร้อนจัด

หรือ นำมาผสมในเมนูอาหาร ของหวานก็ได้เช่นกัน มีการศึกษาพิษเฉียบพลันและพิษกึ่งเรื้อรังโดยให้หนูได้รับสารสกัดลูทีนจากดาวเรือง ผลปรากฏว่าไม่พบความผิดปกติใดๆ

เรื่องน่ารู้ของเจ้าดาวเรือง

ดาวเรืองเป็นสัญลักษณ์ของความเจริญรุ่งเรือง ความเป็นสิริมงคล ในบางประเทศกินดอกดาวเรืองเป็นเครื่องเทศชนิดหนึ่ง

ปลูกดาวเรืองร่วมกับผักจะช่วยไล่แมลงในแปลงผัก ดอกที่แก่จัดฉุนมากๆ สามารถนำมาขยำกับน้ำ ใช้น้ำรดผักและต้นไม้เพื่อไล่แมลง

นำมาสกัดสี ทำสีผสมอาหารได้

นำมาสกัดน้ำมันหอมระเหยทำเป็นน้ำหอมและใช้ไล่แมลงได้

ดอกดาวเรืองยิ่งสีเหลืองจัดยิ่งมีสารลูทีนมาก

สามารถนำไปเป็นส่วนผสมในอาหารไก่ไข่.....จะทำให้ไข่แดงมีสีแดงสวยตามธรรมชาติอีกด้วยค่ะ  

---------------------------------------------

พท.ป.เบญจวรรณ หมายมั่น แพทย์แผนไทยประยุกต์

หัวหน้าฝ่ายสื่อสารข้อมูล ศูนย์หลักฐานเชิงประจักษ์ด้านการแพทย์แผนไทย

โรงพยาบาลเจ้าพระยาอภัยภูเบศร

www.abhaiherb.com / Fb : สมุนไพรอภัยภูเบศร

Cr.ภาพบางส่วน : สำนักงานเกษตรจังหวัดลพบุรี

"เจ็บป่วยคราใดใช้ยาไทยก่อนไปพบแพทย์นะคะ" พท.ป.เบญจวรรณ หมายมั่น แพทย์แผนไทยประยุกต์